December 30, 2014

CHAMERIA'S ETHNIC CLEANSING WAS NOT ACCIDENTAL - TODAY A MASS GRAVE OF HUNDREDS IS HIDDEN UNDER SPORTS STADIUM!

 A survivor of Chameria’s tragedy lives to tell his story
Unfortunately, after 67 years, thanks to our American citizenship, I returned to my homeland. My wife Bule and my cousin Tahsin were both were infants their fathers were killed, also entered first time there. We saw that the mass grave of hundreds of innocent people of 1944 was transformed into a concrete sport stadium! This means only one thing: ethnic cleansing and genocide was not accidental, it was prepared decades ago by Greek chauvinism.
Testimony about the genocide in Paramithia: The ethnic cleansing of Chameria was not accidental, it was prepared decades ago by Greek chauvinism
Sali Bollati with Traditional Cham Fustanella
Sali Bollati with Traditional Cham Fustanella
I was 7 years old on June 27, 1944, but I can never get off my mind what happened on those terrible days to my family and to all Albanian families in our city, Paramithia. It was early in the morning when our mother woke us up; her lovely voice that day was different, it was a hoarse voice: “Please get up and dress yourselves soon, we have to go”, she said hurryingly. She dressed our little sister Makbule and packed some clothes for her. Without eating anything we got out of our home. Our home is located on the hilltop of the city close to Bollati’s Tower which is more than 400 years old. As we got out, we heard many gunshots. With hurried footsteps we managed to arrive to our uncle, Muhamed Bako’s house, close to the city wall clock, in the center of Paramithia.
Aunty Nasibe despite being afraid of being robbed, opened the door and embraced each one of us with love. Knowing that we were hungry, she prepared food for us. As we were sitting around the table, my mother’s first cousin, uncle Qazim entered the room addressing my father with a worried look: “Braho, please what you are doing here, you don’t know that Zervas’ soldiers started killings, dress yourself and let’s leave quickly”. But my lovely father replied to him that is impossible to leave all his family behind, by saying we had never done anything wrong to the Greeks there, on the contrary, we always helped them. After that, uncle Qazim left our family scene, he escaped and died in Tirana in 1983..

400 year old Bollati Tower - Kulla e Bollatateve
400 year old Bollati Tower overseeing Paramythia, today a confiscated building by the Greek Government – Kulla e Bollatateve
Less than half an hour had passed and we heard knocks at the main door. My father went to answer the door, but the armed men grabbed him as he was barefoot. We started crying, terrified about never seeing our lovely and attentive father again. I will never forget his terrible kidnapping and the precious advices he gave me as a child. I later found out they had killed him at the school yard, and together with others he had been buried in a mass grave. After grabbing us, our mother took us to return to our house. As we were walking, my older brother Ferhat, who was 13 years old went to meet Avni, our cousin of the same age, – however Zervas gangs killed him as he was hidden in a bramble-bush. Several days later someone had told us that Ferhat – our pride – who was the best student in the Albanian school that was opened in the years preceding 1944 in our city, was also found dead. Entering our courtyard, terrified, my sight was dimmed, when I found our grandfather’s blood-stained body, lying on the ground, lifeless. Zervas soldiers had dragged him tumbling down the stony steps, and killed him. He was 82 years old, a retired imam.
Greek writer Janis Sharras in his book “Istoria tis Periohis Igumenitsas”, published in Athens in 1985, confirms the crimes by writing: “Muharrem Bollati’s family, massacred in a brutal manner was completely innocent”. After that terrible scene, our lovely mother sheltered us on the religious building in our neighborhood. There we found a lot of other frightened families. Less than one hour had passed and an armed person ordered us to get out of the rooms. A machine-gunner stood under the big stone portal awaiting orders to kill us. Our poor mother tucked us with a gentle voice and started to pray to God for Mercy. Some minutes later, another zervist came ordering the machine-gunner to pick up the gun and go to another place. For the moment we supposed that we, thank God, had been saved. But no! A zervist official came and picked my very lovely mother. Terrified she pulled out from her chest the only photo of my just-murdered father, and with her last wish asking to keep the photo as something sacred. Less than an hour later, we were crying as we heard the terrible news that our lovely mother, Betula 36 years old, was found killed inside the Bollati’s Mosque.
Sali Bollati Family exterminated by the Greek Fascist Government
Sali Bollati Family exterminated by the Greek Fascist Government
What remained were four orphan siblings Qerime 10, I, 7, Faruk 5, and Makbule 2 years old. Together with more than 200 terrified people gathered on the Muhedini’s big home transformed to a jail or concentration camp, where 10-15 people slept together on the floor. We started to take care of our lovely aunty, Zybide; her husband Nelo, 27 years old was killed leaving her with a baby – Tahsin who was 3 months old. Here it has to be emphasized that some neighbors, friendly women, came with a cradle for Tahsin, and brought clothes and household items from our homes. It was a great help for us, in the sorry plight that zervists put us. The neighbors were in a desperate position with our situation, they knew our innocence, but it wasn’t in their hands to free us. The lack of food and absence of minimal living conditions were the cause of the diseases and untimely deaths. So, every day usually 2-3 people died. My grandmother Rukije 72 years and my 2 year old sister Makbule, both passed away in the same day. Several months later, the British soldiers arrived and brought us food and medications so life in the concentration camp started to be better. At the end of November they started to ask us, if we want to be transported to Turkey, Egypt or to England. But we all in one voice told them that as Albanians, we want to go only to our motherland, not to any other country.
A few days passed and two uncovered trucks were brought. As we were being loaded on the truck, the friendly women neighbors appeared again. They had brought for us some winter clothes. When the trucks started to move, they stood by looking at us with despaired faces. It is very important to remind you that these friendly women were Christians. Some Greek liars claim that this genocide was done against the Muslim Albanians. But it wasn’t right, they also killed attorney Spiro Calluka, a Christian, because he always felt Albanian. Throughout all of our history, Albanians in Chameria, Muslim or Christian, respected and loved each other, we even married each other. The Christian Chams, even today do not consider themselves Greeks but Romeis. Albanians descend from the Illyrians who during the Roman Empire had embraced Christianity the same as Arbëresh in Southern Italy today.
Albanian victims from the Greek genocide in Paramythia and Filat 1944-1945 witnessed by the United Nations (UNRRA)
Albanian victims from the Greek genocide in Paramythia and Filat 1944-1945 as witnessed by the United Nations Relief and Rehabilitation Administration (UNRRA)
Trucks arrived in Gumenica and unloaded us in the seaport storage house. During the night zervists tried to enter in the storage house to abduct the girls; but we all started to cry loudly, so the British soldiers saved us again. It was the last terrible night with zervists. The next morning we embarked on the four small boats and in the afternoon we arrived in the port city of Saranda (in administrative Albania). There, our uncle Muhamed joined us, who in June hid himself in his sister’s house in Parga. After passed a night in Saranda’s Mosque, we were transported to Himara. In Himara he rented two horses, he and I had to walk.
Walking during all day long the night we found ourselves near a small river bridge. After collecting some sticks made the fire to pass the night under the bridge. In reality it was December so it was very cold. Especially my weakened brother with a bad cold, high temperature felt very hungry. Even today it remains in my mind, his begging for bread. Crying he asked our aunty: “Please, please my dear aunty, I am so hungry, give me a piece of bread, I love you so much, please! But unfortunately even a crumb of bread was impossible to find. It was daylight when started to walk. After three hours we arrived at the village of Dukat. There for first time, we were surprised by the unexpected warm welcome from its residents. (Last year Cham people erected a Monument of Appreciation to the residents of Dukat). Partisans gave us a lift on their car taking us to Vlora. As we arrived there, my aunty took my very sick brother to the hospital. The next day he passed away!
Chameria Victims Monument in Dukat Vlore, Albania
Chameria Victims Monument in Dukat Vlore, Albania
So from the nine family members, only two of us remained my 10 year old sister and I. She grew up in our uncle’s house, and I grew up in Tirana’s orphanage and in Shkodra’s boarding school. This is only a part of the genocide what the Greek chauvinist armed gangs perpetrated starting in Paramithia and finishing in Filat on March 1945. During these times more than 2,900 innocent Albanian people were killed and more than 2,000 others passed away while walking toward Albania. The majority of them were children and elderly people.
One of the documents by the U.S. Department of State No. 84/3, Tirana Mission 1945-1946 states: “According to all information I have been able to gather on the Cham Issue, in 1944 and during the first months of 1945, the authorities in northern Greece perpetrated savage brutality by evicting more than 35,000 Chams, residents of Chameria, from their homes, where they had been living for centuries on end, chasing them across the border after having robbed them of their land and property. Most of the young people were killed because the majority of the refugees were old folk and children”
The real intentions of this Genocide were seen on the letter of the Greek general, Zervas the bloodthirsty person who lead those massacres. In a letter directed to his collaborator in those crimes, K. Danis in 1953, he confirms: “We have to feel proud for what did, to clean Chameria from the Albanians that for more than 500 years ride on the Hellenes shoulders, by giving the possibility to highlanders get down to the fields”.
The High British official in British Mission in Albania, Major Palmer, in his investigations tried to shed light on the motives of those massacres by giving an interesting explanation which is closer to the truth. He reported to his superiors that “the region of where Albanian minority lived was rich. And there were feelings of hatred and envy from Greeks toward Chams”. At the same time, Palmer noted that the absurd Greek demand for the annexation of South Albania from Greece, which the Greek state had highly cultivated for many decades, had created “a strong hatred directed not only towards Chams, but Albanians in general”. In this way, Palmer doubted the claim that the ethnic cleansing of Chameria was executed for the reason of collaboration of that population with Germans, but it was part of the Greek nationalist strategy against Albanians.

Greece sent back to brink of crisis as polls loom

By Lucy Williamson BBC News, Athens

No-one here knows who will form the new government, but there is a sense that this election is the latest in a long line of critical moments that have marked Greece's journey through the economic crisis.
There has been a touch of the apocalyptic in the coverage of Greece's newspapers over the past 48 hours, with the MPs' vote variously described as "Judgment Day", "the end of an era", and the government's "Waterloo".
The elections, planned for 25 January, are seen as a chance for the radical left-wing party, Syriza, to enter government for the first time.
Syriza is promising to reverse Greece's austerity programme, but what risks do its policies pose for Greece and the rest of Europe?

Imposed austerity
Greek anger at austerity is long-lived. In 2011, Athens erupted in violent protests against budget cuts tied to the second tranche of a massive bailout by the EU, European Central Bank and International Monetary Fund.

From its beginnings as a coalition of leftist parties, Syriza has grown into an opposition party leading the opinion polls.

It has drawn support from Greeks who feel they are being unfairly punished by Brussels, and who complain that four years of imposed austerity have failed to deliver a recovery they can see.
Since the beginning of the bailout programme, Greece's debt has risen from 120% to 175% of GDP, and its unemployment rate hovers around 25%.


Protesters clash with riot police over the government's decision to relax Sunday shopping lawsGovernment attempts to reform Greece's economy have been met with often violent protests
Syriza's chief economic adviser, John Milios, told the BBC that his party did not want to "continue to create enormous surpluses just for serving the debt".

"It deprives society and the economy of resources which could be used for development," he said.
Syriza says that if it wins the elections it will renegotiate the terms of the bailout, end Greece's austerity programme, and write off part of the country's debt.

Those policies are popular with many Greeks, but others worry they could derail the country's recovery and possibly even force its exit from the eurozone if Brussels decides to play hardball in negotiations with the new government.

Awkward questions

But how real are those risks?

The stock market responded to Monday's vote by falling more than 10%, though it later rebounded.
And after an initial dip in Spain and Italy, wider European stock markets appeared to be largely unaffected by the end of trading.

Economists say the measures and reforms put in place four years ago to stabilise the eurozone have helped to insulate other struggling economies.

People walk in front of the Greek parliament building in Athens (17 December 2014)Syriza hailed Monday's vote as a historic day for Greek democracy
Given that level of political and financial investment over the past four years - €240bn (£188bn; $290bn) to Greece alone - Syriza is gambling that Brussels will opt to negotiate a new deal on its bailout, rather than risk a Greek default at this stage.
After all, the party says, it would be channelling the expressed will of the Greek people.
And that, perhaps, is what worries Brussels more than economic contagion.
Its strategy of austerity for Europe's hardest-hit countries has led to a new surge of support for populist parties opposed to the EU's medicine.
If Syriza wins Greece's elections, it would give a boost to parties on both the far left and the far right - in Spain, Italy and elsewhere - which are pushing back against EU authority.
The risk this time around is less that markets would tar other countries in the eurozone with the Greek brush - or at least, not immediately - it is rather that other countries might follow Greece's lead themselves and choose to reject the path to recovery laid out by Brussels.
And that leaves the EU with an awkward question to ponder in 2015. In terms of EU rules and strategy, where does national democracy fit in?

BBC News 

December 27, 2014

Thinking the unthinkable: The danger of war in Europe is higher than ever

Thinking the unthinkable: The danger of war in Europe is higher than ever

The danger of war in Europe is higher than it's been for the last half century. Since the end of the Cold War, the continent has lacked a security doctrine, says DW's Christian F. Trippe.

While Greece and Albania, two NATO countries are in a state of war, this rings true more than ever




Since the fall of the Berlin Wall 25 years ago, war between two European states has been practically unimaginable. But Russia is now forcing the allies in the European Union and NATO to think the unthinkable. There is no shortage of scenarios in which a comparatively "small" regional conflict in eastern Ukraine could turn into a global crisis. Russia could find a reason to openly intervene in Donetsk, in response to its desperate humanitarian situation, or the US could begin supplying Ukraine with weapons - or even directly intervene with airstrikes on rebel positions and be pulled into the crisis. The partially rudderless discussion over how Ukraine can be effectively helped reflects NATO's helplessness. There is currently no security doctrine and no strategy to respond to this new threat from the East. Western politicians have reacted with consternation to the Kremlin's military show of force in the wake of the Ukraine crisis.


                                  DW's Christian F. Trippe 

Dangerous maneuvers 

Hardly a day goes by when Russian war planes aren't spotted over the Baltic Sea, flying in the airspace of the three Baltic - and EU - states. Some of these maneuvers have been extremely dangerous: the Russian military planes have a habit of turning off their transponders, rendering them invisible to civilian aircraft.

The list of serious incidents in the Baltic region is growing by the day. One day, an armada of Russian warships suddenly shows up off the coast of Lithuania, the next an unidentified underwater vehicle is spotted in Sweden's territorial waters. In response, Sweden now intends to call in additional reservists for military exercises.

Back to the Cold War 

In recent months, the three Baltic states have placed weapons orders to the tune of more than one billion euros ($1.2 billion) - anti-tank systems in particular. In the early summer, Russian forces undertook large scale maneuvers not far from their borders. All of this has been accompanied by Russia's thundering rhetoric against Lithuania, Latvia, and Estonia.

All three countries are NATO members. Another NATO member further south, Romania, has also been on the receiving end of Moscow's military threats, as the Kremlin struggles for influence in the Romanian-speaking Republic of Moldova. Romania is now seen as a potential third flashpoint, after Ukraine and the Baltics.

Diplomatic ties between NATO and Russia were always thin. But even this thin thread has now been broken. One side no longer knows what the other is planning. As in the worst times of the Cold War, only intelligence reports and military assessments shape the image of the other side's defense capabilities and political intentions.

Europe: An uncertain continent 

German Foreign Minister Frank-Walter Steinmeier recently commented: "We just talk about each other, not with each other." This new lack of dialogue is especially bad: in recent years, the system of conventional arms control has collapsed in Europe. Originally, NATO and Russia set out limits on conventional weapons in the Conventional Armed Forces in Europe Treaty, and agreed to mutual checks and regular meetings. But the CFE Treaty is now legally suspended and politically dead.

On the eve of a new year, Europe is an uncertain, unpredictable continent. Europe now urgently needs two things: a new security doctrine - and a political approach that will build its confidence.

December 20, 2014

Autoktonia Shqiptare e Çamërisë



Nexhat Merxhushi

Për të kuptuar të vërtetën e çështjes çame në tërë gjerësinë e vet, është e nevojshme të kuptohet konteksti historik i ekzistencës dhe i autoktonisë së shqiptarëve në tokat që aktualisht janë territore greke. Nëpërmjet dëshmive të historianëve të respektueshëm, synohet të trajtohet raporti Greqi-Epir në antikitet, vendi i shqiptarëve në Epir dhe i çamëve në veçanti, që kanë banuar në pjesën greke të territorit që njihet me emrin Thesproti. Aty ka banuar edhe fisi pellazgo-ilir i elimëve, i cili ka lënë gjurmë të shumta në Çamëri dhe në Labëri.

Çamëria ose Thesprotia ilire


Çamëria e sotme është Thesprotia e lashtë ilire. Ajo përbën grupin e katërt të krahinave etnografike që formojnë Toskërinë. Në Enciklopedinë e Madhe Helenike, vëll.XXIII, faqe 405, thuhet: “Çamëria përfshin krahinat e Paramithisë, Filatit, Pargës dhe Margaritit, si dhe disa fshatra të krahinës së Delvinës, që përfundojnë në bregdet, që prej grykave të Akeronit deri në Butrint”. Mehdi Frashëri, në librin “Historia e lashtë e Shqipërisë dhe shqiptarëve”, f.55, thotë: “Thesprotët (çamët e sotëm) me kryeqytet Dodonën, kanë qenë pellazgët autoktonë”. Studiuesi grek, Jani Sharra, në librin “Istoria periohis Igumenicas, 1500-1900, Athinë 1985, thotë: “Çamët me origjinë shqiptare, banorë të Çamërisë (Thesprotisë) nga shek. 17-18 përkrahën besimin mysliman”. Ndërsa V.Krapsiti, në librin “I muslimani Camidhes tis Thesprotias, Athinë 1986, thotë: “Pranojmë se në tërësinë e tyre myslimanët çamë të Thesprotisë rrjedhin nga të krishterët vendas”.

Sipas statistikave turke të vitit 1910 për sanxhakun e Çamërisë, numri i popullsisë jepet në 60897 shqiptarë, nga të cilët 31304 myslimanë dhe 29593 ortodoksë. Grekët në atë kohë përbënin 12% të popullsisë me 9840 frymë – (v. Besim Qorri: Shqipëria e vërtetë, f.136-137). Ndërsa më 1913, kur Çamëria iu shkëput trungut amë dhe iu aneksua shtetit grek, me vendim të Konferencës së Ambasadorëve në Londër, sipas Charles Vellay: “Irredentisme Helenique, Paris 1913”, popullsia e Çamërisë ishte rreth 70 mijë frymë.

Çamëria dhe Epiri

Çamëria e sotme shtrihet në vendin që në lashtësi quhej Epir. Me emrin Epir quhej një zonë që shtrihej nga Malet Akrakeraune (Llogoraja e sotme (në veri), deri në gjirin e Ambakisë në Jug dhe nga malet e Pindit në lindje, deri në Detin Jon në Perëndim. Pra kap një territor rreth 15 mijë km katrorë. Emri Epir, që në greqisht do të thotë tokë, stere, ishte emri me të cilin banorët e ishujve grekë quanin ata që jetonin përballë tyre. Në kohën arkaike (shek. 8-6 p.e.s.) ky vend nuk njihej me këtë emër, por, sipas burimeve letrare, njiheshin vetëm kaonët dhe vendi i kaonëve, thesprotët dhe vendi i thesprotëve, molosët dhe vendi i molosëve etj. Por nuk ekzistonin Epiri dhe epirotët. Në luftën e Peloponezit, në vitet 432-404 p.e.s. kaonët, molosët etj., shfaqen si etnitete politike më vete. Në vitin 429 p.e.s. shfaqen si aleatë të Spartës, apo të Athinës. Gjatë sundimit të mbretit Tharypa, gjatë viteve 439-390 p.e.s. molosët vendosën hegjemoni mbi fise të tjera dhe krijuan Lidhjen Molose. Pas mesit të shek. 4 p.e.s. mbreti Aleksandër, i mbiquajtur Molosi (362-321 p.e.s.), e shtriu sovranitetin e tij deri te thesprotët. Aleanca e re u quajt në këtë kohë “Aleanca Epirote”. Kjo aleancë krijonte mbrojtje dhe barazi formale në federatë. Lavdinë e tij shteti epirot e arriti nën udhëheqjen e Pirros së madh të Epirit, gjatë viteve 307-272 p.e.s. Në këtë kohë Epiri u fuqizua dhe rriti gjithnjë e më shumë shtrirjen e tij. Marrëdhëniet me Ilirinë shteti i Epirit i kishte të mira për dy arsye: së pari, Pirroja ishte rritur në oborrin e mbretit Glaukia të Ilirisë dhe së dyti, Iliria e ndihmoi atë të kthehej në fronin e tij të uzurpuar nga kundërshtarët politikë. Roli politik i Pirros i kaloi kufijtë e Epirit, duke vendosur edhe për politikën e Greqisë dhe të Maqedonisë. Pas vdekjes së Pirros, Epiri u dobësua mjaft dhe në vitin 232 p.e.s. monarkia e Akidëve ra dhe vendin e saj e zuri Lidhja Epirote. Kjo ishte një formë qeverisjeje republikane. Shumë shpejt në kurriz të këtij shteti ranë pasojat e luftërave iliro-maqedonase, si dhe iliro-romake. Në këto luftëra Epiri nuk u ndie aspak si fuqi ushtarake, deri sa më 167 p.e.s. ra nën sundimin romak. Në ndarjen e re administrative të vitit 148 p.e.s., Perandoria Romake e konsideronte Epirin si tokë maqedonase. Ndërsa, duke kaluar në shekullin e dytë të erës sonë, Epiri doli më vete nga Maqedonia dhe në shek. e tretë p.e.s. u krijua Epiri i Ri, që shtrihej nga lumi Vjosë deri në Mat. Interesant mbetet fakti se si Epiri i vjetër (aty ku kish qenë) dhe Epiri i Ri përfshiheshin në të njëjtën prefekturë, në atë të Ilirikut.



Autoktonia e Epirit

Për problemet etnike ndërmjet grekëve dhe epirotëve ekzistojnë dy pikëpamje: njëra e konsideron Epirin ilir dhe tjetra e konsideron grek. Për këtë çështje kanë shkruar në veprat e tyre historianët e lashtësisë greke, Herodoti e Tuqiditi. Herodoti thotë se ka dy histori. “Në vitin 576 p.e.s. tregohet se Kliseni, zoti i Sikionit, një njeri shumë i pasur, donte të martonte të bijën me një djalë të mirë ndërmjet grekëve”. Herodoti jep edhe listën e atyre që morën pjesë, rreth 13 djem, ndërmjet të cilëve ishte edhe një djalë me emrin Alkon. Fakti që ndërmjet djemve grekë kishte edhe një molos, ka shtyrë historianët të mendojnë se molosët janë grekë. Por Herodoti na jep edhe një pasazh të dytë. Në këtë dëshmi të dytë bën fjalë për “forca ushtarake greke që u mblodhën në Selaminë për të luftuar persët e fuqishëm të asaj kohe”. Duke i përshkruar ngjarjet, Herodoti thotë se: “Thesprotët janë fisi në kufi me ambrakasit dhe leukadasit, fiset më skajore greke, që dërgonin burra në luftën e Selaminës”. Pra, siç shihet, faktet që sjell Herodoti tregojnë se Molosët nuk ishin grekë. Kjo nuk është aspak e rastit, po të kihet parasysh se molosët banonin “këndej Thesprotisë”. Për më tepër sqaron Tuqiditi.

Për vetë rëndësinë e saj, lufta e Peloponezit përfshiu si botën greke, ashtu edhe një pjesë të botës barbare. Kjo është një e dhënë e rëndësishme për të sqaruar më qartë se cilat ishin zonat greke dhe cilat ishin zonat me popullsi jogreke. Me termin “barbar” grekët quanin të gjithë ata të cilët jetonin jashtë Greqisë. Por duhet pasur parasysh se në veprat e Tuqiditit nuk përmendet emërtimi “Epir, sepse në atë kohë nuk ishte krijuar ende ky term. Ekzistonin vetëm emrat e fiseve: Molosët, Thesprotët, Kaonët (këto ishin fiset kryesore) dhe disa fise të tjera. Duke përshkruar fushatën e luftës së Peloponezit, Tuqiditi thotë se: “Nga barbarët ishin kaonët, molosët, orestët dhe thesprotët. Pra nuk përmend emrin “Epir” apo “epirot”. Në kapitullin pasues Tuqiditi vë në dukje se “disa nga barbarët nuk kishin mbret dhe, ndryshe nga grekët që luftojnë në formacione të rregullta ushtarake, barbarët kaonë, megjithëse të zotë, luftonin në mënyrë të çrregullt”. Tuqiditi jep edhe të dhëna të tjera në lidhje me karakterin e barbarëve, por këto të dhëna nuk kanë shumë vlera. Rëndësi të madhe ka momenti kur historiani përmend se “barbarët nuk ishin greqishtfolës”. Pra, ai e ka thënë qartë se ata nuk ishin grekë. Prania e kolonive, kryesisht e korintasve rreth Gjirit të Ambrakisë dhe Gjirit të Jonit, deri në Korkyrë (Korfuzin e sotëm) dëshmon se kolonitë greke nuk janë krijuar as në Atikë dhe as në ndonjë zonë tjetër, por janë krijuar te barbarët. Ata që mbrojnë pikëpamjet e kundërta, nuk e kanë vlerësuar kurrë këtë fakt. Megjithatë janë gjeografë e historinë grekë që thonë se, “kolonistët grekë u vendosën në Korkyrë dhe u ndeshën në rezistencën e ilirëve Liburnë”. Kolonët që vendoseshin te barbarët, kur ndesheshin me rezistencën e vendasve, nuk kanë hezituar të përdorin edhe forcën kundër tyre… I tillë është rasti i apollonatëve kundër ilirëve, që shkatërruan pronat dhe tokat e tyre, në çerekun e parë të shek. të pestë p.e.s. Pra kolonitë greke për shumë kohë mbetën të bllokuara, për shkak të këtyre konflikteve, që kanë pasur popujt barbarë me kolonët grekë, por marrëdhëniet midis botës barbare dhe botës greke kanë qenë të hapura… Kjo vihej re në aspektin tregtar, kulturor etj. Bota moderne ia njeh këtë gjeni kulturës greke. Por marrëdhëniet kulturore nuk duhet të përzihen në çështjet etnike. Për këtë ishin të qartë banorët e këtyre vendeve. Si pasojë e marrëdhënieve të ngushta tregtare e kulturore dy botët, ajo greke dhe ajo shqiptare, u afruan shumë me njëra-tjetrën. Në zonën epirote banonin popullsi vendase barbare, si dhe koloni, të cilat jetonin në brigjet e Jonit dhe që preknin tangencialisht zonën epirote. Një historian tjetër grek, Teodor Skilaks, jep një paraqitje tjetër të zonës ndarëse ndërmjet botës greke dhe asaj barbare. Ai, duke përshkruar të gjithë Ilirinë, thotë: “Pas molosëve vijnë ambrakasit, të cilët janë në skaj të tokave greke. Pas kësaj fillon Ellada”. Pra shihet qartë se njëri pas tjetrit historianët grekë të lashtësisë kanë qenë të një mendimi për sa i përket kufirit midis grekëve dhe “barbarëve”. Më pas, për një periudhë më të vonshme, ka shkruar Straboni. Në këtë kohë, pra rreth shek. IV p.e.s. shfaqet për herë të parë termi “Epir” dhe “epirot”. Ky territor shtrihej në veri deri te malësia e Kurveleshit (sot), në jug deri në Gjirin e Ambrakisë dhe mbyllej në lindje në Malet e Pindit. Një fakt tjetër që jep Straboni, është edhe një përshkrim që i bën Homerit, duke shkruar se “ai (Homer) njihte mirë gjithë helenët, deri te thesprotët”. Emri Epir për Homerin kishte një kuptim të përgjithshëm, pra stere, siç është thënë më lart. Nga historianë të ndryshëm harta e Epirit del heterogjene, pra e lëvizshme. Kjo ndodh për shkak të lëvizjes së kolonëve, por popullsia kryesore ishte e barabartë. Nga burime të ndryshme del se popullsia “barbare” e kësaj zone nuk ishte greqishtfolëse. Por historianë të ndryshëm sot gjejnë pretekstin se, në qoftë se kjo popullsi nuk është greqishtfolëse, nuk është fakt bindës që ata janë ilirë. Por ky është një argumentim shumë i dobët. Duke u nisur nga prehistoria njihet fakti që në perëndim të gadishullit të Ballkanit u vendosën ilirët.


Toponimia e Çamërisë

Gjer më sot trajtesat më të hershme për toponiminë dhe prejardhjen e emrit Çamëri u takojnë studiuesve të huaj të shekullit të kaluar: M.Lake-Researches in Greece, Paris.1814.f/13. Poucqueville-Voyage de la Greece, Paris, 1820, f.22-23 etj. Vëmendja është drejtuar nga toponimia, pasi ajo ka natyrë konservative dhe ruhet relativisht gjatë, edhe kur ka zhvendosje popullsish. Është parë një lidhje e ngushtë e emrit Çamëri me emrin e lumit që e përshkon atë, Thiamis, i cili është identifikuar me Kalamajin, lumin që shkon pranë Shkallës së Filatit (Shkalla e Zorjanit). Çabej ka vërejtur se vazhdimësia e dy termave Thiamis – Çam shpjegohet në ligjëratë fonetike të shqipes.

Toponimet në Çamëri janë bllok në të gjithë Krahinën, por ato nuk janë ngulime të izoluara, ku dallohet njëlloj kontinuiteti në të gjitha fushat dhe malet e saj, duke përfshirë gjithashtu edhe hidronimet në tokë e në det. Në Çamëri ka emra shqip si: lis, gur, shpellë, burim etj. Pra kjo popullsi e lashtë autoktone i ka vënë emra dhe një are, një cepi, rrëze, birre, guri, gjurme, shkëmbi, spithari, gryke, vije, rrëkeje, përroi, lumi, zalli, deti, kënete, vau, ure, monopati, kishe, xhamie, pylli, përcëllime etj. Autori grek, Markopullos, në librin: “Llaografika – Llakas – Suli – Epirotiqi Estia”, Janinë 1982, f. 348-349”, thotë: “Fshatrat e Sulit emërtoheshin shqip si: Vetëtimë, Grope, Kali, Bardhi, Murrizi, Burima, Palovreshti, Arvanita etj”. Në vendosjen e emrave është mbuluar në mënyrë totale çdo kënd i trevës, gjë që do të thotë se kjo popullsi nuk përbën një minoritet, por një shtrirje etnike.

Nga toponimet në Çamëri po japim:

Oronime: Mali i Hilës (Filat), Çuka e Palit (Gumenicë), Mali i Bardhë (Sharat), Mali i Buzëziut (Arpicë), Mali i Bozhurit (Margëlliç), Mali i Dhëmbasit (Sul), Mali i Glatë (Bedelen), Mali i Ugurgarës (Nistë), Mali i Kladhit (Nuneshat), Malashinji

(Karbunarë), Mali i Kurorës (Nikolicaj), Mali i Llogarajit (Agji), Mali i Mëllezit (Konispol), Mali i Murgut (Sul), Mali i Qytezës (Mazrek). Mali i Shkodrës (Njihuar-Paramithi), Mali i Verdhëlës (Grikëhuar), Malet e Sheshtagjonëve etj.

Siç dihet shqiptarët i ndërtojnë toponimet duke u nisur nga një cilësi: nga ngjyra, forma etj. Si p.sh., Mali i Bardhë, sepse zbardhon, Mali i Murgut, sepse është i murgët, nxin. Mali i Dhëmbasit, sepse brezat shkëmborë i ka dhëmbë-dhëmbë, të thepisur. Mali i Gjatë, ngaqë është i gjatë etj. Vëmë re se ata janë të ndërtuar si përcaktorë pronësie shqiptarësh: Mali i Hilës, Çuka e Palit, Mali i Buzëziut, Mali i Shëndëlliut, Malet e Sheshtagjonëve etj. Pra shkalla e pronësisë tregon se këtu të zotët e vendit kanë qenë shqiptarët. Më shumë interes paraqet toponimi “Qafa e Lirive”, e cila duhet të jetë Qafa e Ilirëve, nga fakti që çamët e kanë zakon në shumë raste ta hanë zanoren, apo rrokjen e parë të një emri, si bie fjala te njerëzit me emrin Llaz, përdorin formën e shkurtër laz, duke ngrënë i-në për elimët, limët etj. Po kështu edhe te sendet: Brik, për ibrik, pra dhe të lirëve për ilirëve, përndryshe nuk mund të jepet asnjë kuptim tjetër që të tregojë përkatësinë e kësaj. Për Qafën e Lirive nuk na mbetet rast të dyshojmë për iliricitetin e emrit të cunguar, nga fakti se ky toponim i lashtë ruhet gjer sot në kujtesën e popullit, krahas atyre ku përmenden elimët, fis pellazgo-ilir. Këto lloj emërtimesh nuk mund t’i ndeshim në tokën greke, por vetëm në Çamëri dhe në Shqipëri. Kjo do të thotë se grekët nuk kanë ekzistuar në Çamëri. Vërejmë se në vendosjen e emrave është e njëjta mendësi, i njëjti mekanizëm. Nga paralelizmat për malet, si në Çamëri dhe në Shqipëri, kemi: Mali i Bardhë, Mali i Shëndëlliut, Mali i Kurorës, Mali i Llogorait, respektivisht në Vlorë, Tepelenë, Kudhës, Dukat. Po kështu, në të dyja anët, në Çamëri dhe në Shqipëri, kemi paralele emrash të fshatrave, p.sh. Gumenicë, Dushk, Lëkurës, Lopës, Varfanj, Vilë, Mazrek, Kurtes, Gravë, Karbunar, Drizë, Kuç, Currilë, Gurrëz, Neshat, Shëmrizë, Dardhë etj.

Vendet ku jetojnë akoma të gjalla mitet, toponimet, gojëdhënat, frazeologjitë, nga Labëria në Çamëri, fillojnë nga fshati Gumenicë i Vlorës, Tërbaç, Kallarat, Kudhës, Qeparo, Sasaj, Butrint, pastaj duke hyrë në krahinën e Çamërisë nënë, prej Koskës në Vërselë, Guman, Gurrëz, Varfanj, Grikëhuar, Sharat, Nuneshat, Kuç, Arvenicë, Arpicë, Arilë, Mazrek, Luarat, Margëlliç, Mur, Vrastovë, Karbunar, Grikë etj. Këto emërtime në kujtesën e shqiptarëve, këtu dhe në Çamëri, nuk do të ekzistonin, në qoftë se këta nuk do të kishin qenë bashkëkohës të këtyre vendasve. Atje ku kemi varre elimësh, kanë qenë protoshqiptarët, që e kanë përcaktuar varrin se ku ka qenë dhe ua ka përcjellë brezave. Prej këtyre fakteve të pakundërshtueshme provohet qartë se popullsia çame është e lashtë dhe e pakëputur. Çamët janë vazhdues të epirotëve. Nëse shqiptarët kanë shkuar vonë në ato troje, siç deklarojnë disa studiues grekë të pabesueshëm, si do të mund të trashëgonin këtë kujtesë mijëravjeçare? Pra, siç është e lashtë toponimia e Çamërisë, e lashtë është edhe popullsia e Çamërisë, sepse janë çamët që i ruajnë ato pasuri mendore e lëndore dhe jo grekët.

Hidronimet

Mund të themi se pothuajse gjithë hidronimia e Çamërisë është shqip. Shumë të rralla janë ato me prejardhje nga gjuhët e pushtuesve. Deti i Çamërisë, i cili thirret me dy emra: Deti Jon dhe Deti i Zonjës (apo Fusha e Zonjës), që të dy këta emra janë të gjuhës shqipe. Nga hidronimet e tjera mund të përmendim: Lumreja e Janinës, një lumë me zigzage që vjen nga Hani i Pllakës në Lefterhor, Lumi i Zi (Akeroni), Ujët e Verdhë (ngushticë deri ndërmjet Kakasë së Nisës dhe Marvenorës në Vilë), Di Krerët (Ngushtica e detit që ndan ishullin Pasko me antipasko-n) Lumi i Artës, Lluri, Kalamai, Lumi i Pavlit, Përroi i Miç Dukës, Përroi i Shkëmthit, Përroi Dushqez, Përroi i Katundit, Burim i Zërës, Burim i Labit, Burim i Kaninës, Kroi i Mirë, Kroi i Shurrës, Kroi i Ariut, Kroi i Sorrëzës, Pus’ i Mollës, Pus’ i Çalares, Uji i Bardhë etj.

Antroponimia

Në fillim të shek. 13, Çamëria ishte pjesë e Despotatit të Epirit. Sundimtari i Epirit në shekullin e 14 ishte Gjon Zenebishta, i cili, ashtu si Gjin Bue Shpata, sundimtari i Prevezës, quheshin “Zot”. Në gjysmën e dytë të shek. 15, Çamëria u bë shesh rezistence për ushtritë osmane. Kjo krahinë ra nën sundimin osman dhe u përfshi në Sanxhakun e Delvinës. Çamëria (Vajametia në Mesjetë) ishte një nga ato vende ku dallohej qartë vazhdimësia e zakoneve të antikitetit. Në shek. 16, në kohën që u bë regjistrimi i popullsisë në kadastra, të bie në sy fakti se në zonën e Delvinës, pra edhe në Çamëri, emrat ishin tipikë shqiptarë. Regjistri kadastral i vitit 1582-1583 i Kazasë së Delvinës, në regjistrin e Sanxhakut të Delvinës të viteve 1582-1583, përfshin dhe 64 fshatra. Aty janë të regjistruar të gjithë kryefamiljarët dhe të pamartuarit, meshkujt e vejushat e çdo fshati.

Le të analizojmë të dhënat për Fshatin Sharat, katund çam disa kilometra nga bregdeti Jon, faqja 24 b. Po japim emrat dhe mbiemrat e fshatarëve të këtij fshati, që janë përfshirë në këtë gurrë osmane: Nikë Nikolli, Nikol Gjini, Dol Nika, Pal Gjoni, Kostë Mëhilli, Gjikë Dedë Zhupa, Liko Nikolla,Nikë Gjoni, Progër Gjini,Dokë Gjini, Gjikë Gjoni, Martin Prifti, Gjikë Pali, Dokë Doli, Martin Gjini, Gjokë Deda, Martin Pali, Zhupa Pali, Dodë Pali, Jani Doli, Pjetri Qesari, Martin Komneni, Gjikë Teodori, Ahmet Shtrepi, Lisimed Meladeni, Martin Kola, Nikol Pali, Strati Lira, Dhimo Klea, Komnen Kondi, Dedë Gjini, Niklol Pali, Martin Andrea, Doli Komneni, Melkë Andrea, Nikol Qesari, Llazar Gjoni, Dod Nikolla, Lik Strati, Nik Andrea, Martin Loli.

Emra të periudhës ilire:

Emri Dhimo është zvogëlues i emrit Dhimitër. Ky shkurtim i tillë gjendet vetëm në gjuhën shqipe. Dhimitër është emër me origjinë pellazgo-ilire. Sipas Nermin Vlorës, ky emër rrjedh nga Dhe-Mitër, që do të thotë dhe-në-ne. Ky antroponim ndeshet jo vetëm para Krishtit në truallin tonë, por edhe në mesjetën shqiptare.

Emri Kostë buron nga Kostandin, është emër i pashquar me prejardhje ilire. Në shqip ka dhënë Koçi, Koço, Kostandin, Kondi Kosta dhe Ndini. Antroponimi Lik është emër ilir (V.Cumohovski. B.SH.Sh. Nr.2- Tiranë, f.147), po këtë pohojnë edhe H.Krahe, E. Çabej dhe Z.Mirdita. Dedë rrjedh nga Dida, emër vetjak ilir. H.Krahe kallëzon se Dida është emër ilir (Leksikon Alitillyricher personnamen) Heidelberg, 1929. Maksimilian Lamberci, emrin Deda e sheh si reflektim nga antroponimi më i hershëm ilir, Dida. Sipas R.Doçit, ai gjendet në formën e hershme edhe sot, buzë lumit Klinë, në Didë të Prizrenit. Emri Dedë është i përhapur në Mesjetë, në format Dedaj, Dedash, Dedë, Dedinë, Dedosh. (Shuteriqi L. SHBA faqe 3090). Këto antroponime tregojnë se kjo popullatë, e shtrirë në këtë trevë, i përket truallit gjeografik ilir e më pas arbëror, qysh në periudhat më të hershme ilire, që afirmojnë vazhdimësinë e banorëve çamë qysh para erës së re.


Emra të periudhës latine:

Dokë dhe Martin. Dokë rrjedh nga Antonius. Ka qenë Ndokë e së fundi Dokë. Bie në sy përdorimi i emrit vetjak latin Martin. Ky antroponim ka përhapje të madhe në Mesjetë. Atë e ndeshim të përdoret në mjaft persona. Në rrënjosjen e këtij emri rol të madh ka luajtur kisha dhe numri i madh i shenjtorëve të saj. Shën Martini ka jetuar në shekullin IV në Francë.

Vijojmë me emra kuptimorë: Doli, Melkë dhe Lisimadh. Doli buron nga emri kuptimor doli, Lisimadh është antroponim i përbërë nga emir Lis dhe mbiemri i madh. Në Mesjetë është përdorur dendur si antroponim. Melkë buron nga emri vetjak Mel-i. Në rastin tonë është përdorur me prapashtesën zvogëluese – kë. Ai del me këto trajta: Melas, Melash, Melkë, sipas Dh. Shuteriqit. Emrat e mësipërm nuk janë importuar në këtë territor. Popullsia shqiptare e kësaj kazaje kishte në Mesjetë një sistem të sajin emrash vetjakë dhe llagapesh popullorë përpara botës së parakrishterë, të dala nga fondi i gjuhës shqipe. Këto antroponime, trashëgesa të lashta, janë elemente rrënjësh qysh në lashtësi. Në këtë fshat emrat vetjakë, nga pikëpamja strukturore, dalin kryesisht si emra të parmë njëgjymtyrësh. Vetëm kompozita Lisimadh bën përjashtim. Më i përhapur në këtë fshat është emri Martin. Ai shoqërohet me antroponimet Kola, Andrea, Prifti, Pali, Gjini, Loli, Komneni etj. Antroponimet e patronimet Gjikë, Gjokë, Dodë, Mëhill, Toskë, Strat, Nikë, Pal, Kola, Komneni, Nikol, Pjetër, Kondi, Gjoni, Progir, Dokë etj. Janë emra tradicionalë shqiptarë. Emrat e mbiemrat Gjon e Gjin janë të njëjtë. Emri Gjon është emri në Europë në shekullin e parë, buron nga emri hebraik Johanani, që është emri i apostullit të Krishtit Shën Gjonit, i përpunuar ndër shekuj ka dhënë në këtë truall Gjon. Emri Gjin është një ndër emrat që është përdorur më shpesh ndër shqiptarët në Mesjetë. Ai ka dhënë këto forma: Gjinar, Gjinec, Gjinak, sipas Shuteriqit. Shën Gjini e Shën Gjoni e kanë festën më 24 qershor, kur kemi ditën më të gjatë e natën më të shkurtër. Nikolla ka dhënë zvogëluesin Kolë dhe Nikë. Mikel është kthyer në Mëhill. Në këtë fshat janë përdorur shpesh emra të truallit arbëror Nikë dhe Gjikë. Nuk ngelet pas emri Mikel, i përdorur katër herë. Në këtë fshat përfshihen edhe 6 emra me origjinë hebraike krishtere të futur në fondin antroponimik dhe patronomik si emra shenjtorësh Jani, Pjetri, Pali, që janë emrat e apostujve të Krishtit. Mikel është emër i hershëm biblik Mikael, Llazar e Nikolla janë emra të shenjtorëve sllavë. Emri i vetëm i këtij fshati me etimologji greke është Strati, por edhe ai bën pjesë në truallin arbëror. Më vonë në Shqipëri, me ardhjen e islamizmit, ky emër iu përshtat terminologjisë orientale dhe, kur u myslimanizua ky vend, u kthye në Sefer e Asqer, që kanë të njëjtin kuptim me emrin Strat. I vetmi antroponim oriental është emri Ahmet, por edhe ai është shoqëruar me llagapin shqiptar (Ahmet Shtrepi). Në këtë katund kemi një emër pellazgo-ilir, tre emra me prejardhje ilire, dy me origjinë latine, gjashtë me origjinë hebraike krishtere, tre emra kuptimorë, dhjetë të truallit arbëror, një emër me etimologji greke, kthyer në emër të truallit arbëror dhe një antroponim oriental. Vlen të përmendim që të gjithë emrat e Mesjetës së vonë të përdorura në fshatin Sharat, si dhe në fshatrat e kësaj kazaje, janë të ndryshëm nga ata që përdorin grekët. Emri Gjikë Zhupa nga ana e konstruktit i përket periudhës së Mesjetës. M.Shiflai vë në dukje se elementi shqiptar gjithnjë është rrudhur dhe është bërë si top iriqi. Ndërsa Çabej thotë: “Vendbanimi i shqiptarëve nuk është një zonë ekspansioni, por një zonë rrudhjeje, përfundimi i ngushtimit të paprerë gjatë historisë së tyre. Po t’i referohemi historisë dhe autorëve të vjetër grekë, kufiri verior i kombësisë greke dhe i gjuhës greke fillon në bregun jugor të Gjirit të Artës na bën të ditur Straboni. Prandaj këto toka të Çamërisë, ku bën pjesë ky fshat, janë troje autoktone shqiptare, të dhëna padrejtësisht Greqisë në vitin 1913. Deri më 1944 ky fshat, ashtu si gjithë fshatrat e Çamërisë, banohej nga shqiptarë etnikë. Fakte të tilla autentike vërtetojnë pa mëdyshje se Çamëria ka pasur gjatë gjithë historisë së saj një popullsi me një kompaktësi ekzemplare shqiptare.


Përpjekjet për shkombëtarizim

Deri në mbarim të shekullit të 18, popullsia çame ka qenë e gjitha e krishterë shqiptare, pastaj aty filloi të hyjë myslimanizmi. Por megjithatë midis të krishterëve dhe myslimanëve nuk u shkaktua ndonjë përplasje fetare, siç ka ndodhur në vende të tjera të botës. Një pjesë e çamëve myslimanë mbajnë sot mbiemrat e kohës kur kanë qenë të krishterë, ndërsa të tjerë përdorin si mbiemra emrat e etërve apo gjyshërve të tyre. Emra fisesh të lashta: Bregu, Demi, Hunda, Kali, Merxhushi, Bollati, Pirro, Pronjo, Shurdhi, Nikëjani, Kurrushi, Barkanjari, Sherri, Spata, Burri, Pashkanji, Premti, Suloti, Zerva, Bardhi, Kondi, Preveza, Timka, Uthulla, Luli, Lluri, Matraku, Buzëbardhi, Derri, Gërra, Kokëbardhi, Çapari, Buza, Golemi etj.

Pas largimit të pushtuesve turq nga Çamëria dhe vënien e saj nën zgjedhën e re greke, procesi i asimilimit ndryshoi raportin teknik. Pushtuesit e rinj iu vunë në ethe punës për shkombëtarizimin e shqiptarëve: nga njëra anë filluan shkëmbimin e popullatës myslimane shqiptare me grekët e Azisë së Vogël (1923-1924), të krishterëve u mohuan identitetin kombëtar, ose u imponuan fshehjen e tij nga frika. Banorët e krishterë i quajti “grekë”. Pasi bëri spastrimin etnik të popullsisë myslimane, ashtu si hajduti që kërkon të mbulojë gjurmët, Greqia shpejtoi të ndryshonte emrat e vendbanimeve çame. Fillimisht ajo ndryshoi emrin nga Çamëri në Thesproti, për ta shlyer këtë gjurmë shqiptare dhe për të zhdukur njëherë e përgjithmonë nga kujtesa njerëzore emrin çam dhe Çamëri. Me emërtimin e ri Thesproti padashur i dha trevës autoktoninë e lashtë ilire. Edhe emrave të qyteteve të Çamërisë u është dhënë fytyrë greke, p.sh. Filatit sot i thërrasin Filites, Gumenicës – Igumenicë, Margëlliçit – Margariti, Paramithisë – Paramithja etj. Po kështu edhe gjithë fshatrave të Çamërisë ua kanë ndryshuar emrat si p.sh. Curilë në Kalithes, Dolani – Jeropllatano, Galbaqi – Koqino Lithari, Gurrëza – Ano Palo Klisi, Menxhari – Qiparisos, Lopësi – Asproklisi, Lllabanica – Ellataria, Spatari- Tri Korifo, Vila – Dhonates, Varfanji – Parapotamo, Vreshta-Ambalia, Rrëzanji – AjJorgji, Shëmriza – Ajia Maria, Shulashi – Krionri, Ledheza – Ladhohoti, Kuçi – Polineri etj.

Por të gjitha këto përpjekje nuk kanë mundur ta zhdukin identitetin shqiptar të Çamërisë, pasi në shtëpitë e tyre ende flitet shqip, respektohen traditat dhe zakonet. Atje jetojnë akoma të gjalla mitet, toponimet, gojëdhënat. Që në kohërat më të lashta, Çamëria ka qenë shqiptare dhe e tillë ka mbetur.

Gazeta Shqip.

December 19, 2014

Greece technically still at war with Albania


Because of un-abolished war law Albanian Cham minority, who were expelled by Athens during World War II, can not claim back confiscated property worth hundreds of millions.

ANKARA (AA) - Albanian President Bujar Nishani asks his Greek counterpart, Karlos Papulias on Monday to abolish the law of war with Albania which has left the two neighbors technically at war for the last seventy years.

Albanians say that because of this law ethnic Albanians, referred to as Albanian Cham minority (from the Chameria area of Greek territory) who were expelled by Athens during World War II, could not claim back confiscated property in Greece worth hundreds of millions dollars.

Members of the Albanian Cham minority protested in front of Albanian presidency while the two presidents were meeting.

"I asked the Greek Parliament to abrogate the law of war which is still in power because it is in contrary with article 15 of the Treaty of Friendship," Albanian President Bujar Nishani said during a joint press conference with Papulias.

Greek parliament declared war on Albania back in 1940 (WWII), when Albania was under Italian occupation. Greek government removed the law by government decree in 1987 but the law was never abolished by Greek Parliament. Albania and Greece are two neighbor NATO countries but technically still at war. Albanian Cham minority claims hundreds of million dollars of property were confiscated by Athens under this law.

The President of Greece, Karlos Papulias officially visited Albania on November 3-5, 2013 and was invited by the President of the Republic of Albania, Bujar Nishani.

"Maritime delimitation between the two countries remains an issue to be resolved", President Nishani said, adding that "Albania is ready to resolve this issue in accordance with International Law".

JTW/ Anadolu Agency

December 10, 2014

Zëri i Çamërisë - Abonimi




Abonimi mbështet publikimin e gazetës dhe Organizatën Çamëria.

Ju faleminderit për mbështetjen!

Albanian American Organization Chameria
PO BOX 452 Addison, IL 60101

December 2, 2014

Voice of Chameria - Zëri i Çamërisë



Botimi i ri i Organizatës Çamëria 



Now Online
https://www.scribd.com/doc/250172576/Zeri-i-Camerise-December



November 24, 2014

What do Cham Albanians Want?


Dr. Elsie discusses how throwing some light onto one of Modern Europe's darkest secret can bring the Greek and Albanian peoples closer together.

What do Cham Albanians want:

1. Chams want recognition of the injustice done to them when they were expelled from their homes as form of collective punishment
2. Some want to go back to native Chameria
3. Others would like to reclaim their ancestral property in Chameria

October 31, 2014

Albanian Villages in Northern Greece


Hundreds of Albanian Villages are found not only in Northern Greece but in the deep South of Greece. These people still speak their language and keep their traditions.  Greece continues to deny that thousands, if not millions, of Ethnic Albanians live in the territory of the Republic of Greece as Greek citizens with no language or ethnic rights. 

Bellkameni, fshati i Spiro Bellkamenit qe luftoi deri poshte ne Korçe per te çliruar Shqiperine...Sot quhet Drosopigi ... Por kjo s'do te thote se Shqipja ka humbur ... Ne Bellkamen flitet ende gjuha meme !!!!

September 29, 2014

ORGANIZATA ÇAMËRIA DHE 11 SHOQATA NË SHBA I DORËZUAN PRESIDENTIT NISHANI PETICIONIN PËR ÇAMËRINË


SHBA - Presidentit të Shqipërisë Bujar Nishani i është dorëzuar në Nju Jork, një peticion nga Organizata Shqiptaro-Amerikane “Çamëria” dhe 11 të tjera, në të cilin, shtetit shqiptar i kërkohet të vihet realisht në lëvizje, jo për të ndryshuar kufirin me Greqinë, por të për njohur të drejtat e popullsisë çame të dëbuar nga tokat e veta.

Kreu i Shoqatës “Çamëria”, Fuat Mamo i arratisur nga Shqipëria gjatë viteve të diktaturës, duke i dorëzuar peticionin, Presidentit, i tha: “Ne e vlerësojmë që Qeveria e ka futur në programin e saj këtë çështje dhe hapat e parë janë hedhur, por ne kërkojmë zgjidhje dhe jo qëndrim në vend. Sot, edhe kryetari i Vatrës ndjehet çam dhe ka ardhur në këtë takim për këtë problem, por edhe bashkatdhetarët tanë nga Malësia, Plavë-Gucia, Ulqini, Kosova, janë me ne. Me këtë bashkim zërash të diasporës shqiptare, pa dallime partiake, ne duhet t’i përcjellim edhe një mesazh politikës shqiptare, që të gjejë pikat e bashkimit së paku për çështjen kombëtare.”



Presidenti Nishani nga ana e tij, evidentoi faktin se lidhur me çështjen çame, gjërat kanë ndryshuar për mirë dhe tani flitet më hapur në politikë dhe në bisedimet ndërmjet dy vendeve.

Në peticion Organizata Shqiptaro Amerikane Çamëria i nënvizoi Presidentit Nishani: Ne nuk kërkojmë ndryshimin e kufijve, por kërkojmë të njihen të drejtat tona;

- Kërkojmë dënimin e genocidit grek të ushtruar ndaj shqiptarëve të Çamërisë;
- Riatdhesimin dhe njohjen e të drejtave si; shtetësinë, gjuhën, pronën, traditat dhe kulturën;
- Kompensimin prej mbi 70 vjetësh të shfrytëzimit të padrejtë të shtëpive, pronave dhe pasurive të tjera nga pronarët e paligjshëm.

Duke u nisur nga fakti se Qeveria e sotme e ka vënë në programin e saj Problemin Çam, atëherë duhet që pranë Ministrisë së Punëve të Jashtme të ngrihet sa më parë komisioni për të drejtat e popullit të Çamërisë.

ORANEWS

August 28, 2014

Dokumenti: 190 Fshatra të djegura nga grekët


Janë plot 6831 shtëpi të djegura nga grekët në 190 fshatra të Jugut të Shqipërisë në vitet 1913-1914.

Alma Mile

U mbushën plot 100 vjet që atëherë. Vetëm pak ditë më parë, banorët e Borshit përkujtuan djegien e fshatit të tyre. Në këtë atmosferë përkujtimore, studiuesi Valter Gjoni u rikthehet dëshmive të kohës, dokumenteve që na vijnë që një shekull më parë. Nga zyrtarë shqiptarë, por edhe fotoreporterë të huaj, që ndodheshin në Shqipëri për të ndjekur nga afër zhvillimet e Luftës së Parë Botërore. “Po i rikthehem kësaj ngjarjeje, i ngacmuar nga përkujtimi që borshjotët i bënë 100-vjetorit të djegies së fshatit të tyre”, thotë Gjoni, teksa rrëfen fotografitë e shtëpive të djegura, të fiksuara në aparatin e fotoreporterit francez, Robert Vaucher. Janë fotografi të shoqëruara me komentet e gazetarëve francezë. Aty është Tepelena, Delvina, Korça, Vlora…

HISTORIA
“Konferenca e Ambasadorëve në Londër pat emëruar një komision ndërkombëtar KNK për të gjykuar në vend pretendimet e Greqisë. Kur Greqia e ndjeu se ishte e pakuptimtë që të ndërmerrte kërkime për identifikimin e kombësisë greke te banorët e zonës së Korçës dhe të jugut, duke e ditur që ishin shqiptarë, ndryshoi qëndrim, duke thënë se ortodoksët shqiptarë ‘janë grekë që ka qëlluar të flasin shqip’. Në atë kohë, Komisioni i Kontrollit vizitoi qytetin dhe fshatrat dhe gjeti se deklaratat greke ishin të pabazuara”, thotë Gjoni. Sipas tij, komisioni përcaktoi kufijtë e Shqipërisë së Poshtme, në protokollin e njohur si Protokolli i Firences, që u njoh edhe nga qeveria greke, si dhe nga të gjitha qeveritë e tjera. “Nga ana tjetër, Greqia, edhe pse tha se po i tërhiqte trupat e saj pushtues nga territori i caktuar në Shqipëri, përdori të njëjtën dredhi si në luftën e Trojës. Trupat e rregullt hoqën gradat dhe vendet nga ku u tërhoqën trupat e rregullt të ushtrisë greke u pushtuan nga ato të ‘parregulltat’, të ashtuquajturat ‘epirotë’. Vetë lëvizja epirote, siç është bërë e njohur tani, ishte e parapërgatitur, e organizuar dhe e mbështetur nga qeveria greke e Venizellosit. Ajo ishte një përpjekje e vërtetë, një atentat kundër vetë jetës së shtetit të ri shqiptar”, shton studiuesi.

DËSHMITË
Sipas Valter Gjonit, për barbaritë që u kryen në Jug të vendit kanë lënë pas dëshmi jo vetëm shqiptarë, por edhe të huaj, që ishin caktuar për të qenë pjesë e negociatave dhe caktimeve të kufijve shtetërorë. “Aq i dukshëm dhe mizor ishte reagimi grek, sa madje dhe përfaqësuesi rus në gjirin e KNK, A. M. Petrajev, shkruante në një raport të tij “Të gjitha dëshmitë e marra prej nesh dhe të bazuara në tregimet e dëshmitarëve vizatojnë një tablo të një shkatërrimi të vazhdueshëm dhe të zhbërjes së popullsisë myslimane. Kudo ku kanë kaluar deri tani këta epirotët, kanë lënë pas fshatra të djegur myslimanë dhe njerëz të vrarë nga ata, që nuk mund të shpëtonin, duke u larguar” (N. Smirnova, “Historia e Shqipërisë”). Ky pohim pason raportet dhe dëshmitë e atyre, që i kane parë ose, më mirë akoma, i kanë përjetuar të gjitha këto episode, kanë vërtetuar ndër të tjera implikimin e qeverisë greke të kohës në akte gjenocidi”, thotë Gjoni. Tefik Selenica, autor i librit “Shqipëria në 1927”, funksionar i lartë në administratën e viteve ’20-’30, është një ndër ata njerëz që ka dokumentuar gjithë aksionet e grekëve në vitet 1913- 1914. Duke sjellë inventarin material dhe njerëzor të gjenocidit, ai ndër të tjera shprehet: “Zjarri dhe tmerri i këtyre fqinjëve dogji e përvëloi pjesën më të madhe të Shqipërisë së sotme, gërmadhat e së cilës e dëshmojnë, e tregojnë se ç‘kanë hequr. Pra për kujtim historik, me pikëllim në zemër, këtu më poshtë po radhitim emrat e qyteteve dhe të katundeve që u dogjën dhe u shkatërruan më 1914. Qytetet dhe katundet e djegura, më 1913-1914 prej grekëve, me gjithë popullsinë që mbeti pa shtëpi dhe iku e vdiq në ullinjtë e Vlorës me numrin e shtëpive të djegura, në mënyrë alfabetike po i tregojmë këtu poshtë”. Më tej, ai rendit listën me 190 fshatra dhe shtëpitë e shkrumbuara.

FOTOGRAFITË
Më shumë se çdo dëshmi tjetër flasin fotografitë e realizuara asokohe. Një grup i madh gazetarësh të huaj shoqëronin ushtritë që shkelën nëpër territorin shqiptar. Shkruanin për gazetat më të mëdha të Europës. Që nga Shqipëria në flakë ata raportonin dhe i dëshmonin botës se ç’po ndodhte në atë kënd të humbur të Europës. Studiuesi Valter Gjoni ka rënë në gjurmët e disa prej tyre, por me sa duket në vatrën e zjarrit ka qenë pikërisht Robert Vaucher. “Ai është një nga pasqyruesit e gjenocidit grek, ka qenë edhe gazetari i shtypit prestigjioz francez. Robert Vaucher me kronikat, fotografitë dhe diçiturat që shoqëronin ato, na ka lënë një arkiv të pasur fotografik të masakrave greke në jug të vendit”, shpjegon Gjoni. Por jo vetëm ai, të dërguar të agjencive të lajmeve të kohës kishin dërguar reporterët e kohës, të cilët kanë fiksuar shtëpitë e djegura në Tepelenë, Delvinë, Bilisht, Leskovik, varret masive në Vlorë, mes ullinjve etj.

Lista e fshatrave dhe shtëpive të djegura nga grekët
Katundi i djegur Nënprefektura Popullsia Shtëpitë e djegura
1. Alipostivan           Përmet 25 2
2. Arza                   Tepelenë 667 49
3. Backa                 Skrapar 21 3
4. Barmashi            Kolonjë 61 11
5. Beçisht               Tepelenë 185 34
6. Benjeza              Kolonjë 64 4
7. Bejkova              Kolonjë 42 6
8. Bënça                 Tepelenë 577 130
9. Bënja                  Këlcyrë  89 12
10. Benjëza            Përmet  27 3
11. Bërzhdani          Frashër  9 1
12. Blezeneka         Skrapar 55                   12
13. Bolena              Kurvelesh 918            159
14. Borshi              Kurvelesh 1120 183
15. Blezëncka        Skrapar 60 12
16. Bubësi              Këlcyrë 117 13
17. Buzi                 Tepelenë 364 63
18. Butka              Kolonjë 34 6
19. Çoraj               Kurvelesh 148 30
20. Çepani            Skrapar 36 6
21. Damsi             Tepelenë 513 87
22. Davidhi           Skrapar 127 26
23. Dorza             Tepelenë 212 46
24. Dragoti           Tepelenë 253 49
25. Dukaj             Tepelenë 494 89
26. Dobrenji         Tomoricë 170 18
27. Floqi               Korçë 17 1
28. Frashëri          Frashër 1112 318
29. Fratari            Këlcyrë 125 32
30. Fushbardha     Kurvelesh 61 7
31. Ftera               Kurvelesh 431 80
32. Grepcka          Skrapar 46 13
33. Golemi            Kurvelesh 1098 153
34. Gostivishti        Kolonjë 84 14
35. Gusmari           Kurvelesh 571 95
36. Goroshiani        Frashër 96 23
37. Gostomicka      Frashër 87 22
38. Gaduçi              Kolonjë 75 14
39. Gostencka         Skrapar 120 25
40. Gjergjova          Skrapar 115 32
41. Gjonçi               Kolonjë 26 5
42. Helmësi            Skrapar 50 12
43. Herseka           Kolonjë 15 32
44. Hormova          Tepelenë 523 98
45. Hosecka           Leskovik 53 11
46. Julat (Zhulat)     Kurvelesh 1495 249
47. Kagjinasi          Kolonjë 178 25
48. Kajca              Këlcyrë 325 61
49. Kakosi            Frashër 64 11
50. Kalosi             Kurvelesh 304 64
51. Kamniku          Kolonjë 44 11
52. Kallarati          Kurvelesh 567 89
53. Kaltani            Kolonjë 192 39
54. Kardhiqi         Kurvelesh 281 50
55. Kashishti        Tepelenë 419 66
56. Këpica           Tomoricë 82 20
57. Këlcyra          Përmet 515 89
58. Kolonja(eLabërisë) Kurvelesh 475 74
59. Kongutz         Kurvelesh 37 6
60. Konispoli       Leskovik 87 15
61. Kapinova       Skrapar 130 25
62. Kopaçi          Kurvelesh 355 115
63. Koprencka    Skrapar 152 38
64. Kozeli           Kolonjë 64 8
65. Korocë         Leskovik 42 13
66. Kotzkë         Leskovik 9 2
67. Koblara        Frashëri 122 22
68. Kreshova       Kolonjë 94 21
69. Kuçi              Kurvelesh 1848 220
70. Kurtezi           Kolonjë 30 4
71. Kuqari           Këlcyrë 97 17
72. Kreshova      Frashër 131 25
73. Kostreci        Frashër 34 4
74. Lapani          Skrapar 57 4
75. Kekdushi      Skrapar 616 97
76. Lëncka          Kolonjë 18 3
77. Leskoviku      Leskovik 3250 650
78. Leshnja          Kolonjë 126 17
79. Leshnja         Skrapar 160 30
80. Luarasi          Kolonjë 99 17
81. Lubonja         Kolonjë 99 19
82. Luzati            Tepelenë 462 71
83. Malindi          Skrapar 22 3
84. Martallozi      Tepelenë 185 43
85. Matohasanaj  Tepelenë 495 97
86. Maricani        Tepelenë 346 58
87. Markati          Përmet 8 1
88. Mazhani          Këlcyrë 215 34
89. Melçani          Tepelenë 4 1
90. Memaliani       Tepelenë 168 42
91. Mërtinji           Këlcyrë 70 14
92. Mesarea          Leskovik 12 1
93. Melcka            Skrapar 102 19
94. Mezhogorani    Tepelenë 474 87
95. Mbreshtani      Leskovik 112 30
96. Mirasllavica     Kolonjë 28 3
97. Muzencka        Skrapar 62 11
98. Muzhaka          Skrapar 153 17
99. Micani              Frashër 186 32
100. Masiçka         Kolonjë 151 26
101. Navarica        Skrapar 9 2
102. Navosela        Kolonjë 265 53
103. Nivica            Kurvelesh 1450 325
104. Ogreni            Përmet 7 1
105. Orgocka        Kolonjë 84 7
106. Pagria            Frashër 19 4
107. Panariti          Këlcyrë 188 27
108. Palavli           Kurvelesh 174 28
109. Panarit          Korçë 373 62
110. Pacomiti        Përmet 49 11
111. Pavari           Përmet 15 6
112. Permeti         Përmet 4 1
113. Psari             Këlcyrë 117 27
114. Psari             Kolonjë 104 18
115. Peshtani        Leskovik 82 11
116. Picari            Kurvelesh 658 121
117. Plesati           Kurvelesh 246 48
118. Poda            Leskovik 113 31
119. Polhomi        Skrapar 220 80
120. Podgerani     Tepelenë 283 35
121. Prishta          Skrapaar 150 32
122. Polena         Skrapar 82 10
123. Progonati      Skrapar 1463 222
124. Prodani         Kolonjë 84 7
125. Prongjit         Kurvelesh 212 38
126. Piskall          Frashër 24 8
127. Qafa             Skrapar 120 19
128. Qesaraka      Kolonjë 50 11
129. Qeshibesi      Frashër 73 9
130. Qlnami           Kolonjë 61 10
131. Qafzezi          Kolonjë 63 12
132. Qyteza          Kolonjë 78 9
133. Qinami           Frashër 98 23
134. Rabani          Skrapar 50 14
135. Radani           Leskovik 81 25
136. Radovicka     Frashër 97 24
137. Radati           Leskovik 66 11
138. Rajani           Kolonjë 12 4
139. Radeshi         Skrapar 76 14
140. Rexhina         Kurvelesh 399 65
141. Rodeni          Këlcyrë 282 41
142. Rogu            Skrapar 109 15
143. Rribani         Këlcyrë 131 34
144. Sanjollasi      Kolonjë 34
145. Salaria         Tepelenë 862 142
146. Selcka         Tepelenë 198 42
147. Selenica       Frashër 416 52
148. Selenica       Kolonjë 81 14
149. Selenica       Kolonjë 168 28
150. Seropulli       Frashër 61 3
151. Sinanaj          Tepelenë 325 69
152. Sevrani          Skrapar 195 84
153. Skorovoti       Kolonjë 10 2
154. Starja             Kolonjë 38 5
155. Seniçani         Këlcyrë 120 22
156. Streneci         Frashër 157 20
157. Staravecka     Skrapar 120 28
158. Shalesi            Leskovik 40
159. Shelgu            Këlcyrë 90 12
160. Shtepëzi           Tepelenë 66 12
161. Tac i Poshtëm   Kolonjë 77 11
162. Tac i Sipërm      Kolonjë 191 25
163. Tatzati               Kurvelesh 353 25
164. Tepelena          Tepelenë 353 62
165. Tolari                 Këlcyrë 231 38
166. Topojani            Këlcyrë 239 36
167. Toska-martallosi  Tepelenë 293 45
168. Trebicka            Korçë 9 1
169. Turani                Tepelenë 368 52
170. Toshkësi             Këlcyrë 245 39
171. Therepeli            Skrapar 134 34
172. Varibopi            Këlcyrë 11 2
173. Vasjari               Tepelenë 15 7
174. Vellqoti             Tepelenë 100 22
175. Verzhezha         Skrapar 123 32
176. Vergo               Kurvelesh 217 34
177. Veleshnja          Skrapar 96 1
178. Vrëpcka           Leskovik 41 88
179. Vëlusha            Përmet 8 1
180. Vinokashi         Përmet 21 3
181. Vendresha       Skrapar 122 23
182. Vertenik          Korçë 39 13
183. Vëlusha           Skrapar 180 53
184. Velcishti          Këlcyrë 70 14
185. Vercishti          Frashër 70 11
186. Visocka           Skrapar 142 14
187. Zavalani           Frashër 86 43
188. Zaberzani         Skrapar 102 28
189. Zhepova          Këlcyrë 325 43
190. Zharkani          Kolonjë 27 4

Totali i shtëpive të djegura: 6.831

PANORAMA

July 21, 2014

Sami Repishti: Regjimi i Hoxhës, mosbesues ndaj çamëve

Nga: SAMI REPISHTI*

Në historinë moderne të Çamërisë kemi tri faza: E para, fillon që nga Lidhja e Prizrenit (Kongresi i Berlinit) 1878, dhe deri në pavarësinë e shtetit shqiptar, më 28 nëntor 1912; e dyta, që nga viti 1912 dhe deri me sulmin italian kundër Greqisë, më 28 tetor 1940 dhe e treta, që nga tetori 1940 deri në vitin 1945.

Problemi i Çamërisë u ngrit për të parën herë në tryezat e diplomacisë europiane, si problem i Epirit, më 29 qershor 1878, në Kongresin e Berlinit, nga Ministri i Jashtëm i Greqisë, T.Deliyannis, i cili kërkoi që ishulli i Kretës, Thesalia dhe Epiri t'i jepeshin Greqisë nga Perandoria Osmane.


Ndërkaq, jo vetëm Vjena, por edhe Berlini rishikuan disa pika të qëndrimit të tyre ndaj kësaj çështjeje (kërkesave greke). Të dyja palët ishin të mendimit se nga tokat që do t'i kalonin Greqisë, duheshin përjashtuar viset shqiptare, d.m.th. Çamëria, duke përfshirë edhe Prevezën. Kancelari gjerman, Bismarck, deklaroi se: "...e ardhmja e Greqisë do të ishte e kërcënuar po të përfshinte ajo (Greqia) një pjesë të konsiderueshme të kësaj race luftarake të panënshtruar të shqiptarëve, që ajo as do t'i nënshtronte, as do t'i asimilonte".

Më 18 mars 1879 Turqia i ofroi Greqisë një rrip toke paralel me kufirin ekzistues, dhe jo më shumë, me sqarimin se çdo koncesion do të krijonte shqetësim të madh te shqiptarët. Grekët refuzuan ofertën, filluan aktivitetin e tyre ilegal me grupe terroriste, duke sulmuar edhe Himarën, por pa sukses. Ndërkohë, Abdyl Frashëri e Mehmet Vrioni u nisën për në Europë për të mbrojtur tezën shqiptare. Argumenti i tyre ishte se Epiri është i një rëndësie jetësore për të ardhmen e Shqipërisë së Jugut, për arsye të porteve të Prevezës, Artës, Gumenicës dhe Pargës, si dhe për kullotat. Ata përfundonin duke thënë se "...Shqiptarët ishin të betuar të vdesin para se t'i dorëzonin Greqisë territoret e Prevezës, Artës, Janinës dhe distriktet e tjera të Shqipërisë".

Më 15 qershor 1880, Konferenca e Ambasadorëve në Berlin i dha Greqisë gjysmën e Çamërisë, duke përfshirë edhe Janinën. Grekët e pranuan menjëherë. Turqia e refuzoi. Në atë kohë Ministër i Punëve të Jashtme të Turqisë, ishte Abedin pashë Dino.

Zerva 
Nuk është një koincidencë e rastit, por një atmosferë politike e përshtatshme për forcat reaksionare greke, që në qershor 1944, "bashibozukët" e Gjeneralit Zervas, të ndihmuara nga forcat ushtarake të kolaboracionistit Kolonel Dertilis, komandant i "Batalioneve të Sigurimit", një pro-nazist i deklaruar dhe mik për njëzet vjet i Gjeneralit, filluan sulmet kundër fshatrave shqiptare të Çamërisë, me një pikësynim final: "të spastrojë" zonën e Epirit nga e gjithë "popullsia jogreke", d.m.th. shqiptarët çamë. Akuzat se çamët kanë qenë "bashkëpunëtorë" me italianët e gjermanët janë "akuza" të shtruara sidomos, nga forcat greke më të komprometuara nga "bashkëpunimi" me okupatorin në Greqinë e okupuar, nga elementë si Gjenerali Zervas, Koloneli Dertilis, "Batalionet e Sigurimit", Gjindarmëria dhe Policia (të stërvitura nga nazistët) etj. Në një mesazh që P.E.E.A. (Këshilli Popullor i Grupit ELAS) dërguar Presidentit amerikan, F.D.Roosevelt, më 15 maj 1944, thuhet se armiqtë që kanë sulmuar Greqinë janë: "...agresorët italianë, gjermanë, bullgarë". Shqiptarët nuk janë pjesë e këtij grupi negativ. 118

Ka arsye të dyshohet se oficerët e ML (Ndërlidhjes Ushtarake) britanike nuk kanë "dekurajuar" masakrat e Gjeneralit Zervas dhe kolonelit nazist, Dertilis. Është shkruar se disa nga këta oficerë britanikë edhe e kanë pranuar, meqenëse "...nuk kanë dashur të përbuzin një akt të dobishëm sot në luftën kundër ELAS-it, një armik i mundshëm nesër". Ndërkaq, observatorët amerikanë e shikonin këtë politikë britanike (në Greqi) në lidhje me "Batalionet e Sigurimit" si të "paqartë" dhe të "hutuar".

Në komunizëm 
Largimi i refugjatëve çamë nga zonat kufitare të Konispolit, dhe mosvendosja e tyre në kampe refugjatësh në afërsi të kufirit me Greqinë, e kanë zbutur shumë efektin e madh që pamje të këtilla bëjnë zakonisht në vrejtësit e huaj, dhe si rrjedhim e ka bërë "problemin çam" një "problem refugjatësh" që kërkojnë ndihmë materiale, të nevojshme për mbijetesë dhe sistemim në "shtetin mikpritës" siç është shembulli i UNRRA-s dhe ndihma ekonomike prej 1.2 milionë dollarësh, e dhënë në 1946. Një qëndrim i këtillë i qeverisë komuniste të Shqipërisë më 1944 dhe 1945 shpjegohet kryesisht me aspektin ideologjik të asaj qeverie që zinte vendin e parë mbi interesat kombëtare shqiptare, si dhe me këmbënguljen e saj të mos lejohej asnjë veprim i pavarur nga asnjë grup politik - duke përfshirë edhe çamët - dhe nënshtrimin e plotë të popullsisë, autoritetit zyrtar e diktatorial në Tiranë. Ka arsye të besojmë se, çamët, me përkrahjen e qeverisë komuniste të Tiranës do ta kishin shtruar "problemin e Çamërisë" si një problem politik duke kërkuar kthimin e menjëhershëm në trojet e tyre, dhe sigurimin e një jete të re në rrethana më demokratike të krijuara nga atmosfera e pasluftës në Europë. Një trajtim i këtillë i çamëve në Shqipërinë e Enver Hoxhës dha mundësinë për interpretime greke antishqiptare, dhe lehtësoi aktet greke antishqiptare. Kështu, "...Gjatë regjimit komunist të Enver Hoxhës dhe Ramiz Alisë" shkruan një autor grek, "problemi i çamëve u la në harresë. Këtu duhet të thuhet se regjimi i Enver Hoxhës i priti me mosbesim të madh të gjithë ata çamë që u arratisën nga Greqia në Shqipëri në vitin 1944. Edhe këtu, ata u panë si bashkëpunëtorë të fashistëve italianë dhe u transferuan në veri të vendit... Në vitin 1947, u morën të gjitha masat e nevojshme për t'u hequr çamëve nënshtetësinë greke (Pro.49343 E/2/10.1947, Ministria e Brendshme), duke u bazuar në akuzat për bashkëpunim dhe veprime kundër interesave të popullit grek. Gjatë popullzimit të zonave kufitare, pasuria e tyre iu nda fshatarëve pa prona dhe vlera u pagua në bankën agrare. Më 1953, refugjatët çamë në Shqipëri u detyruan të marrin nënshtetësinë shqiptare, një akt që vështirësoi shumë problemin e kthimit të tyre në Çamëri. Me gjykimin e "elitës komuniste çame" (grupi i Admiralit Teme Sejko, 1960) prania çame në jetën publike shqiptare mori një karakter margjinal, që u shpejtua, edhe me procesin e asimilimit të tyre në shoqërinë shqiptare.

Perspektivat
Si rrjedhim i qëndrimit antikombëtar të qeverisë komuniste shqiptare (1944-1991), zhvillimet e "problemit çam" mbas vitit 1945, kanë të bëjnë me dëshirën për ruajtjen e identitetit çam në Shqipëri, dhe më pak me përpjekjet për të drejtën e tyre të kthimit dhe të riposedimit të pasurive të tyre të grabitura. "Problemi i pronave (çame) në Greqi është paraqitur para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICJ) nga qeveria shqiptare, me qëllim që të sigurohet një lloj kompensimi për ish-pronarët çamë, por pa ndonjë rezultat. "Në një intervistë me gazetarët në Tiranë, kryeministri grek, Mitsotakis, deklaroi se "çamët mund t'i shpërblejmë për pronat e tyre, por ata i kemi përzënë si bashkëpunëtorë të gjermanëve, e në bazë të dokumenteve ndërkombëtare...ata janë kriminelë lufte..." Ndërsa Zonja Tsuderos, zv.ministre e Punëve të Jashtme të Greqisë shtoi, "Për pasuritë e çamëve do të veprohet sipas ligjeve greke, me përjashtim të atyre   që bashkëpunuan me armikun...Çamët ikën vetë, nuk i dëboi njeri..." tha ajo, duke kundërshtuar kryeministrin e saj.

Sot 
"Çamëria", mars 1991, dhe me programin e saj krijohet mundësia që të punohet për "mbrojtjen dhe njohjen e të drejtave të çamëve...Qëllimi i kësaj iniciative është njohja e çamëve si minoritet nga ana e qeverisë greke, dhe krijimi i të gjithë kushteve që garantojnë shfaqjen e lirë të identitetit etnik, kulturor, gjuhësor, dhe fetar nga ana e çamëve që aktualisht jetojnë në Greqi". Kjo iniciativë është një hap i dukshëm cilësor.
Sot, "problemi çam" shikohet si një rast flagrant i shkeljes masive të të drejtave të njeriut, të kësaj popullsie të shpërngulur me dhunë nga ana e qeverisë greke. Ky rast flagrant, fiton cilësi të një natyre tragjike kur mendohet se shumica e grekëve sot nuk vuan nga ndjenja e fajit, që duhet të rrjedhë si rezultat i "pastrimit etnik" të shqiptarëve çamë në Greqi mbas Luftës së Parë Botërore, dhe sidomos mbas Luftës së Dytë Botërore. Kjo mungesë pendese për fajin e kryer ka shkuar aq larg, si efekt i propagandës antishqiptare, sidomos mbas vitit 1945, saqë greket sot as që duan të flasin për një qëndrim të këtillë. Ata e ndiejnë veten jo të qetë kur ballafaqohen me këtë pyetje dhe përgjigjen thjeshtësisht: "Nuk ka asnjë shqiptar në Greqi!" Ata nuk pranojnë asnjë argument për dëbimin me dhunë të shqiptarëve, duke "harruar" të kaluarën, dhe akoma më keq duke u përpjekur që këtë problem të rëndë ta kalojnë me një ofensivë kundër shqiptarëve në lidhje me "pakicën greke" në Shqipëri.

Shpresohet se shembulli i Bosnje-Hercegovinës, i konfirmuar në Konferencën e Dayton-it (USA) më 1995, marrëveshja gjermano - çeke mbi Sudentenland (1996) dhe bisedimet e tanishme Izrael-Palestinë për të drejtën e kthimit në trojet e tyre të refugjatëve të dëbuar me dhunë, do të konsolidohet me akte legale, dhe të bëhet pjesë e legjislacionit ndërkombëtar. Në një rast të këtillë, prania e Greqisë në gjirin e familjes së Bashkimit Europian, dhe demokratizimi i mëtejshëm i Shqipërisë, janë tregues që premtojnë ditë më të mira për viktimat e masakrave greke në Çamëri, dhe për pasardhësit e tyre.

*Pjesë nga libri Epiri i Jugut, Çamëria.

(er.nu/Gazeta Shqiptare/BalkanWeb)